Een mooi afscheid

Als een dierbare komt te overlijden, willen nabestaanden op een fijne manier afscheid nemen. Een mooie toespraak op de uitvaart van de overledene is dan belangrijk. Niet iedereen lukt het om zelf te spreken. Zij kunnen de hulp inschakelen van een uitvaartspreker van Humanistische Uitvaartbegeleiding die dit voor een kleine bijdrage wil doen. Ik sprak vrijwilliger Anne Nipius over haar boeiende werk als uitvaartspreker in de provincie Groningen.

Wisselend aantal uitvaarten

Anne is nu zo’n drie  jaar als uitvaartspreker actief en doet dit naast haar reguliere baan. Het aantal uren dat ze er wekelijks mee bezig is verschilt. Anne: ‘’Het hangt af van het aantal aanvragen voor uitvaarten. Gemiddeld is dit één  aanvraag per week, soms wel drie  en soms geen één. Ik spreek niet elke week zelf, want we hebben een groep van vijf sprekers in de provincie Groningen die elkaar afwisselen. Het is maar net wie tijd heeft, want de datum van de uitvaart staat al vast.’’

Van gesprek tot toespraak

‘’De eerste stap is het gesprek met de familie/nabestaanden van de overledene om een beeld te krijgen van wie iemand was, de hoogte- en dieptepunten in het leven, wat belangrijke dingen zijn om te noemen. Daarna ben je bezig met het schrijven van een verhaal, het moet natuurlijk een verhaal zijn waar de familie zich in kan vinden. En vervolgens spreek je het verhaal uit op de uitvaart zelf.’’

Onpartijdig

‘’Dat niet kunnen spreken heeft heel veel verschillende achtergronden. Mensen zijn te emotioneel of vertrouwen er niet op dat het gaat lukken. Maar soms zijn er ook ingewikkelde familierelaties en dan is het fijn om iemand van buiten te hebben die er onpartijdig in staat.’’

Meer dan spreken alleen

De uitvaartsprekers doen meer dan het verzorgen van de toespraak. Zo kunnen ze bijvoorbeeld ook helpen met het uitzoeken van de muziek. Een grote uitvaartorganisatie zorgt dan voor het draaiboek. Ook is er het zogenaamde ‘gesprek bij leven’. Anne zegt hierover: ‘’Hierbij kunnen mensen, als ze nog leven, zelf hun levensverhaal vertellen. Dat sluit mooi aan bij het humanistische oogpunt van de organisatie, dat mensen zelf beslissen hoe hun uitvaart er uit komt te zien.’’

Goed voor anderen

Er zijn haar veel uitvaarten bijgebleven. Zo herinnert ze zich een man die gebroken had met zijn familie of zijn familie met hem. Anne: ‘’Ik heb toen  zijn vrienden gesproken, een heel bont gezelschap van verschillende mensen. En het bleek dat deze meneer echt heel goed was geweest voor anderen. Daar heb ik dan mooi het verhaal omheen geschreven. Zijn vrienden hebben zijn uitvaart ook betaald. Dat was heel indrukwekkend en mooi.’’

Kort tijdsbestek

Anne vindt het soms lastig dat alles heel snel moet in slechts een paar dagen. Het helpt haar dan om haar geschreven verhaal in ieder geval een dag met rust te laten en het dan nog eens te lezen en te kijken of ze er tevreden mee is. ‘’Je wil er gewoon een mooi verhaal van maken. Dat is de eer die je iemand bewijst.’’

Uitgebreid ingewerkt

Voordat de uitvaartsprekers beginnen krijgen ze een uitgebreide training en volgen ze een stage. Hierbij schrijven ze onder andere hun eigen levensverhaal en gaan ze een keer op proef. Als ze eenmaal bezig zijn, kunnen ze verschillende cursussen volgen, bijvoorbeeld over rituelen tijdens een uitvaart. De groep vrijwilligers ontmoet elkaar eens in de zoveel tijd voor een intervisie of vergadering.